
Bigfala mariculture fasiliti i lonj long Santo
Fisheries Dipatmen i lonjem wan Mariculture Faciliti long Luganville, Santo long wik ia.
Mariculture Faciliti hemi ples blong bridim ol fish, ol naura blong wota, ol sea cucumber mo shell mo diliverem long ol fam blong fish mo naura mo long solwora.
Director blong Fisheries Dipatmen, William Naviti, i talem se wan bigfala wok blong dipatmen hemi blong divelopem mariculture from 70 per cent blong eria blong Vanuatu hemi ocean. Hemi ples we fulap famili long Vanuatu oli dipen long food security mo laef blong olgeta.
“Mifala i statem briding site ia long Vila taem mifala i bridim ol trochus shell. Mifala i wok wetem ol komuniti long ol koastal eria blong diliverem ol babe trochus ia long ol rif blong olgeta,” Director Naviti i talem.
Hemi talem se dipatmen i manej blong konvinsim Kavman blong Japan blong bildim wan gudfala mariculture fasiliti long Port Vila. Mbe fasiliti i no bin wok aot mo prokram blong bridim ol tronchus mo clam shell mo plan blong bridim sea cucumber mo ol nara species i nosave ko hed.
“Mo hemia nao i mekem plan blong setem ap mariculture fasiliti long Santo i kam antap,” Mr Naviti i talem.
“Naoia yumi save stat blong bridim ol marine organisim long ples ia olsem wan opotuniti blong sapotem divelopmen blong wota naura long not from i kat fulap riva long plesia mo ol naura ia oli nidim salt wota blong diliverem ol bebe blong olgeta.”
Mr Naviti i talem se hemi transferem sam staff long fisheries dipatmen long Port Vila i ko long Santo blong manejem fasiliti ia.
Director General blong Ministry blong Fisheries, Moses Amos, i talem se histori blong ol fam blong fish mo wota naura long Vanuatu i stat long 1991.
Hemi talem se wan long ol eria we leit fes Praem Minista, Father Walter Lini, i bin talem long ministry hemi blong statem wan mariculture fasiliti.
Mr Amos i talem se long taem ia hemi wan jalenj taem blong ministry from i no kat pipol blong mekem wok ia olsem long tete we plante oli ko stadi long ol university ovasi mo kambak wetem save long ocean.
“Mi wantem talem tankiu long ol staff blong fisheries blong mekem drim ia i kam long realiti blong pruvum long ol pipol ovasi espeseli ol techinician we oli stap kam helpem ministry blong mekem wan samting olsem se yes yumi kat ol pipol long kaontri blong mekem wok,” hemi talem.
“Mi enkarejem ol staff blong fisheries blong plis yusum risos ia wetem kea from hemi kostem bigfala mani blong bildim. Hemi mani blong ol pipol blong Vanuatu we i invest i ko long fasiliti ia.
“Yumi wantem se wanem we i hapen tete bae hemi no wan sho nomo long TV, ol pipol i ridim nomo long niuspepa, oli harem nomo long radio mbe mi wantem se bae hemi wan bigfala step fowod blong mekem sua se ol fama oli stat blong kam karem ol yang naura mo fish i ko long fam blong olgeta.”
Mr Amos i mekem kol bakeken long ol staff blong fisheries blong yusum risos ia long pepes blong draevem divelopmen blong economi long ol rural eria, pepes blong food security, sapotem laef blong ol pipol mo draevem national economi fowod.
Director General i kivim asurens long Memba blong Palamen blong Luganville, Foma Minista blong Agriculture, Livestock, Fisheries, Forestry and Biosecurity, Matai Seremiah, we hemi bin pus strong blong wan fasiliti olsem i bild, Mayor blong Luganville Municipality, Peter Patty mo Secretary General blong Sanma Provins se fasiliti ia i stap ia blong sevem evri pipol blong Vanuatu from hemi onli bigfala mariculture fasiliti long Vanuatu.
Kavman blong Vanuatu wetem sapot blong Pacific Community i fandem VT 20 million fasiliti ia.