
Inkris faen bae i aplae long ol klab
Stat long wik ia ol klab o bar owna i save faen long VT500,000 sapos oli alaowem ol pikinini anda 18 yia long klab.
Minista blong Internal Affairs, Honoroble Ismael Kalsakau, i talem long VBTC Nius long wik ia se bae oli lukluk bak long oda ia mo imposem faen ia.
Long oda blong 2020, i statem se evri naet klab mo ol bar i mas putum ol rul blong ID bifo wan man i ko insaed long wan naet klab blong stopem bigfala namba blong ol skul pikinini we oli anda 18 mbe stap ko long klab.
Minista Kalsakau i talem se sapos ol alekesen post long social media i tru se wan studen i pat long wan danis kompetisen long Club Lit bae Kavman i dil wetem.
“Naoia ol ofisa blong mi long ministry i stap investiketem isu ia,” Minista Kalsakau i talem.
“Manager blong Club Lit i mas andastanem se i kat loa i stap; Mo sapos mi faenemaot se i kat wan breach blong loa bambae i mas kat wan penalti.
“Yumi ol pipol we yumi salem cigarette wetem alcohol long ol sto o long ol ples blong danis, bifo yumi sevesem ol pipol espeseli ol yangfala, yumi mas askem ID blong olgeta from hemi impoten.
“ID ia nao bae i mekem se loa i protektem yumi.
“Mo hemia i no aplae long ol klab mo bar nomo mbe ol sto tu.”
Long wan press statemen we Management blong Club Lit i sendem long VBTC Nius, i statem se hemi stap implementem wan niu entrens system naoia blong help preventem ol anda age yut blong ko long klab wetem ol ID blong ol narafala man.
Statemen ia i talem se danis kompetisen we club lit i stap mekem i folem loa sins we oli statem klab mo oli bin letem ol kontesten i save se age 18 yia i ko antap nomo i sud pat long hem.
“Securiti blong klab i oltaem sendem bak ol yangfala we oli stap yusum ol ID kad blong ol narafala man,” Club Lit i talem.
“Mifala i tekem isu ia serious naoia from system we mifala i bin stap yusum bifo hemi no pefek; Fulap long ol ID kad i had blong luk mo sam pipol i yusum ol ID we oli printim aot nomo long pepa.
“I nokat wan propa regulator rul we mifala i save long hem se ol wij ID kad nao yumi sud akseptem long entrens.
“Mo mifala bae wok had blong kontrolem isu ia.”
Club Lit i talem se bae oli mekem sua se ol futja even oli planem moa gud blong stopem ol kaen negativ impak long komuniti.
“Mifala i konsen tumas long ol foto blong ol kontesten we oli bin pat long danis kompetisen mo hao oli serem ol foto blong olgeta long social media,” Club Lit i talem.
Deputy Chief Information Officer long Ofis blong Government Chief Information Officer, John Jack, i talem se hemi taem pipol i kat rispek long ol post long social media.
Hemi talem se loa blong Cybercrime bae i pas long Fes Ordinary Sitting long May ia.
“Tru long loa ia nao, bae hemi kivim pawa long kavman blong save investiketem ol difren post we pipol i stap mekem online we i save konstitutum ol criminal jaj,” Mr Jack i talem.
“Yumi hop plante blong bill ia i pas blong hemi kivim yumi pawa blong yumi save mekem wok ia wetem wanem we i pas long penal code ia long Fes Extra Ordinary Sitting long April bae i kivim pawa long regulator blong mekem sam loa blong dil wetem internet long Vanuatu.
“Fesbuk plante pipol i yusum blong promotem ol bisnis blong olgeta mbe long nara saed tu ol pipol i yusum blong atakem ol nara pipol.
“Yumi mas kontinu blong yusum gud saed blong social media blong kontinu blong komuniket wetem ol pipol.
“Bifo yumi postem wan aksen blong danis olsem se i nogud, yumi mas tinktink fastaem from samtaem oli mekem wetem wan intensen we i difren, ale yu karem foto o video bakeken yu postem.
“Hemia yu no rispektem raet blong nara man ia.”
Wan yang mama i talem se “ Plante yangfala ia we oli stap ko long klab evri wiken, oli stap stadi yet long skul mo ol kaen aktiviti olsem i influencem olgeta long plante rabis wei.
“Ol nara isu i save hapen olsem ol gel i kat bebe mo even oli tekem ol drugs we i no stret long age blong olgeta,” hemi talem.
“Mi wantem se plis kavman i mas stopem.”
Minista Kalsakau i askem ol parents tu blong trenem gud ol pikinini long hom.
“Mi stap invaetem ol mama mo papa blong mas toktok plante wetem ol pikinini blong olgeta,” Minista Kalsakau i talem.
“Sapos i kat gudfala tijing long haos bambae ol pikinini i andastanem se oli no mas ko long klab kasem taem oli ova 18 yia.
“Ol parents i mas andastanem tu se loa hemi blong evri man; Mo sapos pikinini blong yu i stap long problem, bae yufala i kam stap krae bakeken mbe hemi leit.”
Minista Kalsakau i talem se hemi duti blong ol parents, komuniti lida mo jej blong stopem ol kaen fasen olsem.