
Moa vatu long kwaliti cocoa
Wan Cocoa fama long Not West Malekula i talem se gud kwaliti produs cocoa i kost VT400 long kilo.
Aisen Samuel, lokol cocoa fama we i bin wok long Metenesal Cocoa Projek long Malekula blong ova 30 yia, i talem se kwaliti cocoa i mekem fama i winim moa vatu.
“Wan premium cocoa we yu save mekem long wan bag we i kasem 64 kilo we yu salem long wan paya long maket, hemi sapos blong pem yu long VT400 long wan kilo,” Mr Samuel i talem.
“Hemia hemi stret praes we hemi mas pem long yu olsem fama.
“Praes blong hem nao hemi VT400 long wan kilo mbe sapos kost hemi tumas, fama i save katem daon cost ko long VT300 wan kilo mbe i no mas anda long VT200 from hemi mas kasem VT400.
“Naoia yumi ko from sam oda we oli pem cocoa long VT120 o i ko antap smol long VT170 from cocoa i no stap long standard blong Kavman.”
Mr Samuel i talem se ol standard blong gudfala kwaliti cocoa hemi wan fama i mas kat wan gudfala sun dyer, i mas kat wan concrete floa, i mas kat wan fermen box, kat wan drainage mo pipe blong wota blong waste cocoa i ko insaed long drainage long narafala ples, i no mas stap kolosap long fermentation box.
Wan Eria Administa blong Malekula, Gerald Tamau, i talem se tinktink blong cocoa fama ia bae i help long plan blong kavman blong inkrisim expot from kwaliti mo inkrisim inkam long ol fama.
“Sun dyer i mas kat ol waet plastik antap long hem blong sun i save hitim,” Mr Samuel i talem.
“Mi bildim wan bed we hemi 10 mita long mo mi i kat wan nara wan bakeken we hemi semak mita.Mo mi tinktink blong bildim nara wan bakeken.
“Taem cocoa i drae, mi ko putum long wan storej haos, we hemi wan semen bilding, wall hemi long semen mo iron sheet long ruf. Hemi wan gudfala sheet we mi save storem bean insaed.
Mr Samuel i talem se ol fasiliti blong draem cocoa olgeta long Biosecurity Dipatmen mo Trade Ministry i hapi long hem mo hemi talem tankiu long advaes blong help impruvum sam smol eria.
“Premium cocoa hemi minim kwaliti, fama i mekem sua se i nokat eni smoke blong faea long hem mo i nokat eni chemical olsem fuel i tajem,”Hemi talem.
“Cocoa i tan long sun nomo. Mo hemia nao hemi wanem ol chocolate paya long Wol i wantem pem.
“Taem yumi folem gudfala proses long saed blong fermentation. Yu havest vinis yu kam fermentem insaed long wan gudfala box.
Long en blong October, Ministry blong Trade, Biosecurity mo ofis blong Vanuatu Bearau of Standard mo wan eria administrata blong Malekula, Gerald Tamau, i bin visitim fama ia.
Mr Samuel i bin askem wan storej haos mo ol otoriti i talem se bae oli wok long hem.
Hemi stap wok wetem ol fama blong fo komuniti long Not west Malekula naoia blong inkrisim gudfala kwaliti blong Cocoa.
Mr Samuel i askem ol cocoa fama blong ko luk hem sapos oli nidim help long ol tenik blong produsum ol bes kwaliti cocoa.