
Niu fish mobile app blong fish data
Ova 20 fisherman blong Efate mo offshore aelan i yusum wan fishing mobile app blong fastaem blong rikodem fish data.
Mobile app ia oli singaotem Tails we i eim blong impruvum catch data, katem daon error mo stopem yus blong manual logbook.
Shefa Fisheries Development Ofisa, Dimitri Kelala, i talem se Tails app i mekem laef blong ol fisherman i isi from fastaem oli mas kambak mo faenem ol tails monitor blo givim data. Mbe long wik ia oli trein blong uploadem ol own data blong olgeta mo nomo yusum pepa o luk ol komuniti monita.
Hemi talem se sins 2017 ol komuniti tails monitor ia nao i stap rikodem ol data ia long ol buk.
“Hemi festaem yumi extendm program ia long ol licence fisherman blong oli yusum hemia, tru long trening long Launamoa vilij long Pele aelan,” Mr Kelala i talem long VBTC Nius.
“Mo wetem hemia ol komuniti monitor i nomo rikodem data blong ol fish we oli kasem.”
App ia i kat ol infomesen olsem wanem kaen vessel wan fisherman i yusum blong huk, amas crew long vessel, wanem kaen fish hemi hukum mo plante moa.
Willie Phung, wan licence fisherman blong Paunangisu long Efate, i glad tumas blong pat long trening ia.
Hemi talem se oli lanem sam niu skill blong hukum fish.
“Tails app long ol mobile fon i mekem laef i moa isi from mifala i ko huk kambak, sendem ol data nomo i ko stret long ofis blong Fisheries long Port Vila,” Mr Phung i talem.
“Mbe fastaem mifala i ko huk vinis, hambak writem daon ol data ia long wan buk mo mas travel i kobak long town blong kivim ol data ia.
“Mi askem ol nara fisherman blong Efate mo offshore aelan blong mas kat ol fishing licence blong save kasem ol seves blong fisheries mo wok tuketa.”
Mr Kelala i talem se nara trening hemi blong tijim ol fisherman long hao blong huk long wan Fish Aggregating Device(FAD); Wan made made objek blong atraktem ol fish blong ocean olsem marlin, tuna o mahi mahi.
Hemi talem se device ia oli bin putum 6 mile outsaed long Launamoa vilij long Pele mo afta long wan manis, oli ko huk long hem.
“Long Thursday wik ia, mifala i aot long 3am wetem ol fisherman ia blong ko lanem sam fishing method we mifala lanem,” Mr Kelala i talem.
“Long eli moning kasem 9am, ol fisherman ia i bin mekem sam type blong trolling olsem seves, mid mo deep bottom trolling.
“Mo oli mekem ol drop line blong Poulet fish.
“Wanem mi luk se ol fulap long ol trainer ia oli ol longtaem fisherman mo oli wantem lanem moa.”
Mr Kelala i talem se pratikol exercise we oli mekem oli estimate 50 kilo blong ol fish we oli bin hukum.
“Ol fisherman ia oli hukum olsem ol poulet, rainbow runner, skipper jack, wahoo, yellow fin tuna mo gropper fish,” Mr Kelala i talem.
Jessica Tasale, Project Ofisa long Food Agriculture Organisation, we oli sapotem trening ia i talem se hemia i ko tuketa wetem National Sustainable Development Plan blong Kavman blong 2030.
Hemi talem se oli plan blong putum 100 Fish Aggregating device bifo 2030.
“Naoia yumi luk i kat plante pipol i huk tumas long ol rif blong yumi,” Ms Tasale i talem.
“Mo yumi wantem oli huk long ol difren ples mo i no semak ples evri taem.
“Eim blong ol fish device ia hemi blong yumi leko ol risos long rif i rest mo yumi no ova yusum, mo hemia nao yumi wantem pipol i ko fish outsaed long rif.”
Araon VT4 million i yus long projek ia we hemi blong 3-4 yia regional projek.
Ol fisherman we oli atendem fisheries trening ia hemi oli ol licence mo non-licence fisherman blong Moso, Emua, Paunagisu, Pele mo Nguna.