
Vanuatu i fesem economic risk
Economi blong kaontri hemi stap long risk wetem anaonsmen we European Union i mekem blong saspendem Visa-fri travel wetem Vanuatu.
Ol expet oli rivilim se hemia bai i afektem Citizenship program mo bai i nomo kat enaf mani blong sasteinem ol seves blong Kavman.
Bae kaontri hemi mas fosem hem blong borowem plante moa mani mo i luk olsem bae i kat moa kaon long futja.
Glen Craig blong Pacific Adisory, man we hemi bin playem wan bigfala wok blong divelopem citizenship program long 2012 hemi talem se economi blong kaontri i sasten naoia tru long program ia.
“Negativ ifek long economi bai hemi beis bigwan long disisen blong European Union from se araon 60 kasem 70 per cen blong ol man we oli pem citizenship hemi blong travel,” Mr Glen Craig i talem.
“Vanuatu paspot hemi kivim olgeta bigfala oportuniti blong oli travel visa fri i ko long ol nara kaontri, so witout opotuniti ia bai hemi mekem se citizenship program bai hemi kam les atraktiv compare long ol nara program long world. Mo hemia bai i minim se kavman bai hemi nomo save karem gud mani long program we hemi kat.”
Long yia 2020 long taem blong stat blong pandemic , 42 per cen blong revenu hemi kam long program mo wetem sapot blong hem Vanuatu hemi kontinu blong stap stabol kompea long ol nara kaontri long Pacific.
Prime Minista Bob Loughman hemi notem se isu ia i serious long wan steitmen mo anaonsem se i kat wan task for hemi set ap las wik blong traem lukluk long konsen we European Union Comisen i kivim.
“European Union Visa Waiver arenjmen hemi impoten long sakses blong citizenship program,” Prime Minista Bob Loughman i talem.
“Spesel taskforce ia hemi set ap blong kaedem kavman long ol step blong rispon mo andastanem proposal blong European Union.”
The Guardian News hemi bin ripotem se proposal blong saspensen hemi nidim vot blong European Union states mo bai hemi priventem ol holda blong paspot we i isu sins May 25 2015.
Prime Minista i talem se Vanuatu hemi kat taem yet blong act bifo voting hemi tekem ples mo hemi steitem se hemi wan window blong opotuniti.
“Vanuatu kavman konfiden se i kat taem mo ril mesa bai hemi stap inples blong adresem ol konsen blong program folem ol dialogue we bai oli kat wetem European Union.”
Wan review long 2019 i soem se citizenship program hemi fandem fulup kavman seves olsem 2016 eleksen, aotstanding severance, Government Rumenuresen Tribunal program, skul grant, kavman scholarship, ol infrastructure projects, agriculture, tourism mo disasta riliv.
Lida blong Opposition, Ralph Regenvanu, i blemem jeaman blong Citizenship long situasen we i stap naoia.
“Me bin write plante taem i ko long jeamn Warsal blong implementem ol riview we mifala i bin mekem finis, we European Union i bin agri long hem, mbe hemi putum ol niu program we hemi no sapotem nating program ia.
Tu niufala program we kavman blong Vanuatu hemi introdusum long Palemen hemi program blong karem in ol stateless pipol mo Real estate program.
“Yumi no nidim blong karem in moa mani, yumi stap ko ova long taget blong yumi finis everi yia, wanem hemi sud hapen hemi blong strengthenem program blong alaoem moa acountabiliti mo transparensi.”
European Union hemi bin statem i clia se hemi no agri long disisen blong Vanuatu blong kriatem ol niu program olsem program we hemi Real Estate. Mo oli kwestenem weta hemi bin ko tru long tenda process. Oli askem tu blong i mas kat ol independent man we oli lukoutem ofis blong citizenship mo i no ol politisen.
I no long taem i pas gavman hemi stopem tu wok wetem CS Global, wan intansenal kampani we jeaman Warsal hemi signem agrimen wetem blong mekem ol marketing wok blong program.
Reviu we hemi bin happen long 2019 hemi finem se wanem we countri hemi nid blong mekem hemi blong impruvum due deligent jek blong hem mo adresem ishu blong akaontabiliti mo transparenci.
Direkta blong Vanuatu Financial Intelligence Unit, Floyd Mera, hemi talem se i bin kat loa hemi jens blong alaoem olgeta blong karem wan namba tri pati blong helpem olgeta wetem jek long ol apliken blong citizenship.